Wojna na Ukrainie
2 Marca 2022Drodzy Rodzice,
W związku z atakiem Rosji na Ukrainę zrodziła się potrzeba, aby porozmawiać z dziećmi o tym co się dzieje i uspokoić je. Temat zapewne będzie poruszany przez nich samych na różnych lekcjach, jak i przez wychowawców na godzinach wychowawczych. Zapewniam Was, iż nauczyciele i wychowawcy otrzymali wskazówki i materiały, aby do takich rozmów odpowiednio się przygotować, ale ważne również aby w domu temat wojny nie pozostał tematem tabu. Zaprzeczanie i udawanie, że „nic się nie dzieje”, kiedy dzieci słyszą różne informacje i widzą straszne obrazy może przepełniać je dodatkowym niepokojem, więc nie tędy droga.
Otwarta rozmowa pomoże zredukować stres i uporać się z trudnymi przeżyciami, obawami. Zapytajcie się dzieci jak się czują - niech podzielą się swoimi emocjami. Pozwólcie na swobodne powiedzenie o tym, jakie emocje się w nich pojawiają. Ich wyrażenie pozwoli oswoić lęk, lepiej zrozumieć, co i dlaczego przeżywają. My - rodzice, dorośli musimy być osobami od których dzieci będą otrzymywały informacje oraz osobami, które będą korygowały informacje zasłyszane poza domem. Ważne, by nazwać, co się dzieje i wytłumaczyć dlaczego wokół nas - dorosłych tak często pojawia się temat wojny w Ukrainie. Oczywiście język powinien być dostosowany do wieku dziecka i opierać się o fakty, na które dziecko jest gotowe. Możemy powiedzieć na przykład: „W Ukrainie rozpoczęła się wojna. To znaczy, że prezydent Rosji podjął decyzję o ataku na Ukrainę. Ludzie z Ukrainy walczą i jest to niebezpieczne. Martwimy się o nich”, „Ludzie rozmawiają o wojnie w Ukrainie, martwią się o ludzi, którzy tam mieszkają, smucą się i złoszczą, bo wojna jest zła”. „Chcę, żebyś wiedział, że chcę byś o tym ze mną rozmawiał/rozmawiała i pytał/pytała mnie, o wszystko, o co potrzebujesz zapytać”.
Musimy być uważni na katastrofizację. Wokół nas jest wystarczająco dużo trudnych informacji. Gdy czujemy lęk mamy tendencję do zniekształcania myśli i przewidywania dodatkowej katastrofy. Ważne, by być uważnym na komunikaty, które kierujemy do dziecka i do innych wokół. Ważne, by pytać dziecko o myśli, o to jakie zna fakty. I jednocześnie nie kłamać. Komunikaty: „Zaczyna się od Ukrainy, a potem może iść do Polski”, „To tylko początek. Będzie trzecia wojna światowa” itp. Nie pomagają. Nie wiemy jak będzie. Dla dzieci, zbyt dużo to to, co jest. Nie dokładajmy. Pytajmy dzieci: co o tym wiesz? Co myślisz? Czym się martwisz. Jeśli np. dziecko powie: „Kolega powiedział, że Putin zaatakuje też Polskę” Odpowiedz: „Na ten moment Putin zaatakował Ukrainę. Nie ma żadnych informacji mówiących o tym, że chce zaatakować Polskę. Jestem przekonana, że kolega też takich nie posiada” I najtrudniejsze: jednocześnie nie kłamiemy, nie obiecujemy tego, czego nie jesteśmy pewni. Chcielibyśmy powiedzieć, że jesteśmy i będziemy bezpieczni, ale nie wiemy czy będziemy. Gdy padnie pytanie: „Czy w Polsce będzie wojna?” Możemy odpowiedzieć: „Na ten moment wojna jest tylko na Ukrainie. Nie ma żadnych informacji mówiących o tym, że Putin chce zaatakować Polskę. Polska ma wsparcie innych Państw, ma z nimi umowę i jeżeli ktokolwiek chciałby nas skrzywdzić inne państwa, i jest ich bardzo dużo, obiecały, że nam pomogą”. Zadbajmy o to, aby mówić o faktach i o utrzymaniu maksimum poczucia bezpieczeństwa u dzieci w tej sytuacji.
Obok lęku jedną z emocji, która zapewne pojawi się u wielu osób, będzie bezradność. Warto wspólnie zastanowić się nad tym, co możecie zrobić w takiej sytuacji jako rodzina, obywatele i obywatelki Polski - czy możemy się tylko przyglądać, czy dostępne są też inne działania? Wśród możliwych opcji proponuję: wsparcie organizacji pomagających w Ukrainie, udział w zbiórkach odzieży, żywności, środków czystości itp., wolontariaty, udział w demonstracjach i marszach poparcia wyrażających sprzeciw wobec wojny wraz z osobami dorosłymi, podpisywanie petycji do rządzących. Ważna jest też świadomość konsumencka - czy korzystamy z towarów i usług kraju agresora. Taka rozmowa da odpowiedź, co w tej sytuacji wasze dziecko lub wy jako rodzina możecie zrobić. Może będzie to wywieszenie flag Ukrainy, wspierający post na fb, nagranie filmu wspierającego skierowanego do Ukraińców. Niektóre gesty nie zmieniają sytuacji, ale są bardzo ważne dla tych, którzy padli ofiarą napaści i mogą sprawić że dzieci poczują, że także pomogły mimo swojego młodego wieku, dorzuciły cegiełkę dobra. W naszej szkole również uczą się dzieci pochodzące z Ukrainy, jest możliwość że będzie ich więcej, istotne aby polscy uczniowie umieli okazać swoje wsparcie i solidarność dla koleżanek i kolegów. Jeśli w klasie Twojego dziecka są uczniowie z Ukrainy porozmawiaj z dzieckiem w jaki sposób może okazać im trochę ciepła, troski.
Bądźmy uważni na zmiany w zachowaniu dziecka. Dzieci w różny sposób mogą przetwarzać trudne informacje. Mogą być bardziej zamyślone, rozkojarzone, spięte, częściej się złościć. Pamiętajmy, że najważniejsze jest to, czego nie widać. Pod tzw. „trudnym” zachowaniem, przeważnie kryją się myśli, emocje, doświadczenia, z którymi dziecko nie może sobie poradzić. Jeżeli obserwujemy nowe, niepokojące zachowanie u dziecka warto nazwać to, co widzimy, rozmawiać oraz okazać empatię i troskę. Wyłącz wiadomości w TV, nie włączaj kanałów informacyjnych w radiu przy dziecku. W aucie ustaw stację, gdzie leci wyłącznie muzyka. Rozmawianie, o tym co się dzieje nie oznacza, że mamy pokazywać dzieciom obrazy wojny. Zwłaszcza młodszym dzieciom. To, co widzimy w telewizji obrazy strzelania, bombardowania, cierpienie ludzi są dla dzieci często za trudne i nie są w stanie tego przetworzyć. Postaraj się zadbać o filtrowanie treści na YouTube i zabezpieczenie w telefonie stron informacyjnych. U wysoce wrażliwych dzieci można wprowadźić ćwiczenia oddechowe i relaksacyjne, głębokie oddychanie, medytację dla dzieci, ćwiczenia z uważności, masażyki, znajdziecie je Państwo na You Tube. Największe poczucie bezpieczeństwa daje bycie razem. Bezpieczeństwo jest przede wszystkim w domu. Poczucie bezpieczeństwa tworzymy my. Informacje o wojnie mogą je naruszyć, stąd istotne, by troszczyć się o tę potrzebę i dać sobie bliskość, przytulanie, bycie razem, zaplanowanie więcej wspólnego czasu, zabawę …i zwyczajność.
Wiem, że długa jest dzisiejsza wiadomość, ale też jest bardzo ważna, jeżeli ktoś z Państwa czuje, że nie wyczerpałam tematu, chciałby czegoś więcej to przygotowałam dla Was linki, w których znajdziecie przede wszystkim wskazówki jak rozmawiać z dziećmi o wojnie, jak je wspierać. Proszę poinformować dzieci, że jeżeli potrzebują dodatkowego wsparcia to wychowawcy, pani psycholog i panie pedagog są dostępne, mogą odwiedzić nas na przerwach.
Przydatne linki:
Jak rozmawiać z dziećmi o wojnie w Ukrainie? Artykuł Joanny Czeczott, reporterki i pisarki, na stronie magazynu "Kosmos dla dziewczynek"
https://kosmosdladoroslych.pl/
Psycholog Sonia Ziemba-Domańska wyjaśnia, jak rozmawiać z dzieckiem o wojnie, bez wzbudzania w nim paniki. Wywiad ze strony Dadhero
https://dadhero.pl/289200,
Kolejna rozmowa z psychologiem - Anitą Janeczek-Romanowską. Tekst z portalu Hello Zdrowie.
https://www.hellozdrowie.pl/
Projekt "Wołanie o pokój", który można zrealizować z dziećmi również w domu
https://www.specjalni.pl/2022/
O przybliżaniu dzieciom tematu wojny mówi Wojciech Eichelberger.
https://miastodzieci.pl/